Recht op ontbinding minder voorspelbaar

Recht op ontbinding minder voorspelbaar

Ontbinding is één van de manieren om een contract te beëindigen. Wettelijk uitgangspunt is dat iedere tekortkoming de schuldeiser het recht op ontbinding geeft, mits de schuldenaar in verzuim is (d.w.z. na een aanmaning met redelijke termijn nog steeds niet correct nakomt). De wet biedt één escape: er kan niet worden ontbonden, indien de tekortkoming ‘gezien haar bijzondere aard of geringe omvang’ de ontbinding niet rechtvaardigt. Anders gezegd, wanneer de wanprestatie ‘te licht’ is. Dit wordt ook wel de tenzij-clausule genoemd en geldt – nou ja, gold – als uitzondering.

De wettelijke regeling is vooral geschreven vanuit het belang van de schuldeiser. Schiet een schuldenaar tekort? Dan kan je na de juiste formaliteiten ontbinden. De wettelijke regeling is duidelijk en biedt veel rechtszekerheid. De tenzij-clausule als uitzondering op deze hoofdregel vormde in feite een vangnet voor de schuldenaar, waarop de schuldenaar zelf een beroep moest doen. Inclusief het daarbij behorende bewijsrisico voor de schuldenaar.

Maar is dat ook altijd redelijk? De Hoge Raad vond van niet en heeft in zijn uitspraak van 4 december 2020 – in lijn met eerdere uitspraken –  geoordeeld dat tenzij-clausule een open belangenafweging inhoudt. Alle omstandigheden van het geval spelen bij die belangenafweging een rol. Slechts als een tekortkoming van ‘voldoende gewicht’ is, kan volgens de Hoge Raad ontbinding aan de orde zijn. De tenzij-clausule als uitzondering wordt daarmee eigenlijk een (materiële) voorwaarde voor ontbinding geworden.

Waarom is dit relevant? Omdat dit het recht op ontbinding in de praktijk minder voorspelbaar maakt. Met het Tenzij-arrest heeft de Hoge Raad de rechter nog meer dan voorheen de mogelijkheid gegeven om een beslissing op maat te schrijven, op basis van een open belangenafweging én alle omstandigheden van het geval. En die kunnen in de praktijk nu eenmaal sterk uiteenlopen…

Overweegt u een overeenkomst te ontbinden of dreigt uw schuldeiser met ontbinding? Bel dan gerust voor advies. Axel de Groot staat u graag te woord.