De schijnzelfstandigheid van Deliveroo-bezorgers

Flexibele arbeidskrachten

De arbeidsmarkt heeft behoefte aan flexibele arbeidskrachten. Dit heeft geleid tot de inzet van veel zelfstandigen. Die werken doorgaans op basis van een overeenkomst van opdracht. Vaak doen zij werk dat werknemers binnen hetzelfde bedrijf ook doen. Soms is er sprake van schijnzelfstandigheid en is een opdrachtnemer eigenlijk gelijk te stellen aan een werknemer. Dit leidt tot onzekerheid bij zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer. De opdrachtgever loopt het risico dat hij alsnog loonbelasting en sociale premies moet afdragen.

In deze blog ga ik in op de elementen aan de hand waarvan getoetst wordt of er sprake is van loondienst. Daarnaast bespreek ik een recente uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam over de status van de Deliveroo-maaltijdbezorgers. Zijn zij aan te merken als zelfstandigen of niet?

Elementen arbeidsovereenkomst

Voor de vraag of er sprake is van een (verkapt) dienstverband, zijn drie elementen van belang:

  • Er wordt gedurende een zekere tijd persoonlijk arbeid verricht;
  • Daarvoor wordt loon betaald;
  • Er moet sprake zijn van een gezagsverhouding.

Het element “arbeid” kan heel divers zijn. Denk daarbij aan slaapdiensten bij de brandweer of in de verpleging. Daarnaast werd een verblijf in “De Gouden Kooi” (van het gelijknamige tv-programma) door de Hoge Raad gezien als het verrichten van arbeid.

Ook loon komt in allerlei vormen voor, bijvoorbeeld  als loon in natura, aandelen, tijd voor tijd-uren of het privégebruik van een auto van de zaak.

Het laatste element, de gezagsverhouding, is de meest onzekere factor. In bepaalde beroepen is het immers helemaal niet zo duidelijk of en wanneer er sprake is van een gezagsverhouding. Zo leek er in het geval van de Deliveroo-bezorgers geen sprake van te zijn. De bezorgers mochten zich namelijk laten vervangen en daarnaast mochten ze zelf de bezorgroute bepalen. Het Gerechtshof oordeelde toch dat sprake was van een gezagsverhouding. Het Hof vond dat door de verplichting om binnen 30 minuten te bezorgen, er feitelijk geen sprake was van vrijheid om de route zelf te bepalen.

Wet DBA
De wetgever heeft deze onzekerheid over de vorm van de overeenkomst proberen op te lossen door de invoering van de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA). Partijen die een overeenkomst van opdracht willen sluiten, kunnen daarvoor gebruik maken van modelovereenkomsten. Die zijn in te zien via de website van de Belastingdienst. Omdat in de praktijk bleek dat deze wet niet goed werkt, was de handhaving daarvan opgeschort tot 1 januari 2021. Intussen wordt gewerkt aan een nieuwe wet die alle partijen meer zekerheid moet bieden. Het is nog niet bekend wanneer deze wet er komt. Wel is door de overheid een pilot gestart, waarmee aan de hand van een webmodule de arbeidsrelatie kan worden beoordeeld.

Deliveroo arrest
Dan de Deliveroo-uitspraak waar veel arbeidsrechtjuristen naar uitkeken. In 2017 besloot maaltijdbezorger Deliveroo, dat zij alleen nog maar met ZZP’ers wilde werken. Ook bestaande werknemers kregen een contract als ZZP’er aangeboden. Deliveroo ziet zichzelf namelijk als platform dat vraag en aanbod bij elkaar brengt, en niet als een werkgever. Vakbond FNV heeft vanaf 2018 meerdere procedures gevoerd en aan de rechter voorgelegd of sprake was van een arbeidsovereenkomst. Als de bezorgers aangemerkt konden worden als werknemer, zou dat immers betekenen dat ze onder de cao Beroepsgoederenvervoer zouden vallen. De rechtbank had FNV al in het gelijk gesteld, maar Deliveroo ging in hoger beroep.

Het Gerechtshof kwam op 16 februari 2021 ook tot het oordeel, dat sprake is van een arbeidsovereenkomst. Bepalend daarbij was dat het systeem waarmee bezorgers kunnen intekenen op bezorgklussen hen wel enige vrijheid geeft, maar dat dat niet betekent dat er geen sprake is van een arbeidsovereenkomst.

Daarnaast was relevant dat Deliveroo eenzijdig de hoogte van het loon bepaalde. Dit terwijl dat loon in de praktijk voor een zelfstandige te laag was om voorzieningen te treffen tegen werkloosheid of arbeidsongeschiktheid. Andere belangrijke factoren waren dat maaltijdbezorging een kernactiviteit is van Deliveroo. Daarnaast had Deliveroo de contractsvorm en de manier waarop de bezorgers werkzaam moeten zijn, verschillende keren eenzijdig gewijzigd.

Overigens wees de Hoge Raad eind vorig jaar al een belangrijk arrest, waarin hij bepaalde dat de bedoeling van partijen niet doorslaggevend is voor de vraag of zij een arbeidsovereenkomst hebben gesloten. De Deliveroo-uitspraak onderstreept nogmaals dat het er op aankomt, hoe partijen feitelijk inhoud geven aan de overeenkomst.

Met deze arresten is weer een beetje duidelijker geworden wanneer sprake kan zijn van een arbeidsovereenkomst. Ook als partijen dit wellicht anders hebben bedoeld. Wilt u meer weten over dit onderwerp? Neem dan vrijblijvend contact op met Mitchel Schildwacht.

Over Mr. M. Schildwacht

Mitchel is advocaat voor ondernemers en particulieren op het gebied van het arbeidsrecht, ondernemingsrecht en vastgoedrecht. De werkwijze van Mitchel kenmerkt zich door eerlijkheid en daadkracht in een proactieve samenwerking met zijn cliënt. Hij behandelt zijn zaken met expertise en een vooraf met zijn cliënt afgesproken strategie.

Bekijk profiel
Kantoor Velsen-Zuid 0255-547800
Rechtstreeks 06-517 97 853
E-mail m.schildwacht@tanger.nl

Heeft u een kwestie of een vraag?

Bel 06 – 528 659 02 of laat uw gegevens achter